Bạn biết gì về cây chỉ thiên? Cây chỉ thiên cây thuốc giải độc như thế nào đối với các bệnh ? Bạn hãy dành chút thời gian cùng Phúc Nguyên Đường tìm hiểu về loại cây này nhé!
Sơ lược về cây chỉ thiên
Cây chỉ thiên là gì?
Cây chỉ thiên là một loài cỏ xuất hiện ở khắp Việt Nam, từ Bắc đến Nam. Giống cỏ này có khả năng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu. Bên cạnh đó còn có thể chữa cảm sốt, ho hoặc đau mắt đỏ, vàng da, ỉa chảy, …
Tên gọi và nguồn gốc của Cây chỉ thiên
Còn gọi là cỏ lưỡi mèo, địa đảm đầu, địa đảm thảo, bồ công anh, khổ địa đảm.
Tên khoa học thường gọi là: Elephantopus scaber L. Thuộc họ Cúc Asteraceae
Tên thông thường của cây này là chỉ thiên, tuy nhiên tịa một số vùng Nam Bộ và Trung Bộ người ta gọi là cây lưỡi mèo, một số người miền nam dùng với tên bồ công anh.
Mô tả Cây chỉ thiên
Cây chỉ thiên là loài cỏ mọc hoang, sống dai, thân cao chừng 20-50cm, nhiều cành, gần như không có lá, cả cây có lông. Cây có lá gốc mọc thành hình hoa thị, sát đất.
Cây thuốc có phiến lá dài chừng 6-12cm, rộng 3-5cm, hình thìa. Cây có lông trắng ở cả hai mặt mép có răng cưa lượn sóng. Phía dưới hẹp lại thành cuống rộng ôm vào thân cây thảo dược. Lá cây ở thân nhỏ và hẹp hơn lá ở gốc. Hoa có màu tím, mọc thành xim, có đầu giả. Cây có quả hình thoi, có 10 cạnh lồi.
Khi dùng cây chỉ thiên cần chú ý vì do trùng tên, cây Chỉ thiên (thổi lửa) nói ở đây dễ bị lẫn với cây “Chỉ thiên giả”, cũng gọi là “Tiền hồ nam”.
Mùa hoa quả của Cây chỉ thiên
Cây chỉ thiên vào tháng 1 – 8 có thể thu hái hoa quả, dùng tươi hoặc phơi, sấy khô có thể dùng.
Phân bố, thu hái và chế biến Cây chỉ thiên: Cây chỉ thiên rất phổ biến ở Việt Nam, từ Nam đến Bắc. Cây thường mọc hoang ở ven đường cái hay ở những bãi cỏ khô. Cây còn có ở nhiều nước châu Á: miền Nam Trung Quốc, Malaixia, Philipin, Ấn Độ, Inđônêxya, Miến Điện, Thái Lan.
Thành phần hóa học Cây chỉ thiên: Ít thấy tài liệu nghiên cứu. Từ rễ chỉ thiên người ta đã chiết một tinh thể không màu có tính chất glucozit. Không có ancaloit trong cây. Hoạt chất chưa rõ ràng.
Vị thuốc Chỉ thiên: Tính vị – Cây Chỉ thiên có vị đắng, tính mát; Qui kinh – Vào 3 kinh phế, tỳ và can.
Tác dụng Cây chỉ thiên
Cây có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, khoan trung hạ khí, lợi tiểu, tiêu thũng.
Chủ trị bệnh sau:
- Đối với cảm sốt.
- Ho, họng sưng đau.
- Đau mắt đỏ.
- Chảy máu mũi.
- Ỉa chảy.
- Vàng da.
- Viêm thận phù thũng.
- U nhọt
- Rắn cắn
Cách dùng:
9 – 16g khô (hoặc 30 – 60g tươi) sắc lấy nước hoặc giã vắt lấy nước cốt uống. Dùng ngoài giã đắp hoặc nấu nước xông rửa hiệu quả cao.
Kiêng kỵ:
Người cơ thể suy nhược, phụ nữ có thai cần thận trọng trong khi sử dụng. Không dùng đối với bệnh thuộc “chứng hàn”.
Một số bài thuốc có Cây chỉ thiên thuốc giải độc các bệnh sau
1. Chữa đái buốt, đái ra máu, sỏi, đái đục, nước tiểu lẫn chất nhầy
Dùng cây chỉ thiên, rễ bấn đỏ, rễ vậy trắng, rễ cỏ tranh, cỏ bấc, thịt ốc nhồi – mỗi thứ một nắm; sắc nước uống (Tuệ Tĩnh – Nam dược thần hiệu).
Chú thích thêm : Bấn đỏ còn gọi là “mò đỏ”, “vậy đỏ”, “xích đồng nam”; vậy trắng còn gọi là “bấn trắng”, “mò trắng”, “bạch đồng nữ”.
2. Chữa vàng da (thể dương hoàng)
Dùng cây chỉ thiên tươi, nhổ liền cả rễ 100-150g, nấu với thịt lợn ăn, dùng liên tục 4-5 ngày (Lĩnh Nam thảo dược chí).
3. Chữa bí tiểu
Dùng cây chỉ thiên tươi 20-30g, sắc nước uống (Phúc Kiến trung thảo dược).
4. Chữa cước khí
Dùng toàn bộ cây chỉ thiên tươi 30-60g, đậu phụ 60-120g; hầm lên ăn (Phúc Kiến dân gian thảo dược).
5. Chữa nhiệt lâm (tiểu nhỏ giọt, niệu đạo nóng buốt)
Chúng ta dùng toàn bộ cây chỉ thiên tươi 120g, thịt lợn nạc 150-200g, bỏ muối một chút , cho tất cả vào nồi sắc với nước uống dần. Nên chia thành 4 lần uống trong ngày (Giang Tây dân gian thảo dược nghiệm phương).
6. Chữa viêm họng, viêm amiđan
Dùng chỉ thiên 10g khô, hãm với 300ml nước sôi trong nửa tiếng, chia ra uống trong ngày. Chúng ta cũng có thể dùng lá tươi, nhai lẫn với chút muối, nuốt dần .
7. Chữa miệng, lưỡi viêm loét
Dùng chỉ thiên 30g khô, sắc nước uống mỗi ngày 1 thang; trung bình sau 3 ngày khỏi bệnh, sau 3 tháng khám lại không thấy tái phát.
Tác dụng phụ của thuốc: Trong bụng có cảm giác hơi khó chịu; người già và trẻ nhỏ dùng phải thận trọng .
8. Chữa môi lở sưng đau
Dùng lá chỉ thiên tươi, rửa sạch, thêm chút muối, giã nhỏ, vắt lấy nước bôi hoặc đắp vào chỗ đau (Lãn Ông – Bách gia trân tàng).
9. Chữa mũi chảy máu
Dùng cây chỉ thiên tươi 20-30g, nấu với một lượng thích hợp gan lợn, ăn gan và uống nước thuốc, dùng liên tục 3-4 ngày (Lĩnh Nam thảo dược chí).
10. Chữa ung nhọt độc mọc ở dưới nách
Dùng toàn bộ cây chỉ thiên tươi, thêm chút muối và giấm, cùng giã nát đắp vào chỗ bị bệnh; nhọt đã mưng mủ vẫn chữa được (Y lâm tập yếu).
11. Chữa mụn nhọt, đinh râu
Dùng lá tươi giã với giấm hoặc mẻ đắp (Sổ tay cây thuốc Việt Nam).
12. Viêm loét dạ dày mãn tính
Bệnh thường nóng rát thượng vị, đói no đều đau. Có người dùng nhiều loại thuốc Đông Tây nhiều năm đều không bớt chút nào.
Cây chỉ thiên 20g nấu nước uống hàng ngày, thường sau 3-5 ngày thấy dễ chịu, giảm đau. Dùng thuốc liên tục 30 ngày.
Cần chú ý: Khi điều trị loét dạ dày nên ăn đúng bữa, không dùng chất kích thích, cay nóng. Tránh làm nặng, thức khuya để mau khỏi bệnh.
13. Chữa bệnh gà khò khè hoặc gà đá bị tổn thương
Lấy 3 -5 lá chỉ thiên vò nát cho ăn, ngày 1-3 lần. Bài thuốc này tuy đơn giản nhưng hiệu quả không ngờ.
14. Chữa bệnh viêm gan
Theo y học cổ truyền, cây chỉ thiên có vị đắng, tính mát; vào 3 kinh phế, tỳ và can. Cây chỉ thiên thuốc giảm độc có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, khoan trung hạ khí, lợi tiểu, tiêu thũng.
Thường dùng chữa cảm sốt, ho, họng sưng đau, đau mắt đỏ, tiêu chảy, vàng da, mụn nhọt.
Khi dùng cỏ chỉ thiên chữa viêm gan A có thể chỉ cần một vị này.
Nhưng với điều trị viêm gan B, viêm gan C cần phối hợp thêm với cây chó đẻ răng cưa (Phylanthus Ninuri), cây ban trắng, cây nhó đông, hạt chuối hột, thời gian điều trị không ít hơn 6 tháng.
Tốt nhất nên theo chỉ định của bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.
Phân biệt Cây chỉ thiên và một số cây khác
Người ta thường nhầm lẫn giữa cây chỉ thiên và cây “Chỉ thiên giả”, cũng có tên gọi là “Tiền hồ nam”. Tên khoa học của cây này là Clerodendrom inducum (L.) O Ktze, thuộc họ Cỏ roi ngựa. Giống cây này có vị đắng, thường được làm thuốc bổ, giúp tiêu đờm, chữa ho và trừ giun.
Ở các tỉnh miền Nam của Trung Quốc có một loài cây được gọi là Bồ công anh nhưng không phải là cây chỉ thiên. Đặc điểm của cây này gần giống với cây chỉ thiên. Tuy nhiên nó lại được gọi là Elephantopus spicatus Aubl. Đây là giống cây cùng họ, thường mọc hoang ở một số đường phố Hà Nội. Cây này có chiều cao khoảng chừng 20 – 60cm. Thân cây cứng, hơi có lông, nhẵn, lá mọc theo hình so le, phía gốc cũng mọc hoa thị. Phiến lá dài từ 9 – 14 cm. Cụm hoa mọc thành bông, bao gồm nhiều cụm hoa hình đầu, mỗi cụm có từ 2 – 6 hoa nhỏ màu trắng. Không thấy nhân dân sử dụng làm thuốc.
Chú ý:
- Người cơ thể suy nhược, phụ nữ có thai cần thận trọng khi sử dụng.
- Không dùng đối với bệnh thuộc chứng hàn.
Ngoài ra cần lưu ý phân biệt cây chỉ thiên với cây bồ công anh Trung Quốc vì có đặc điểm gần giống nhau để tránh nhầm lẫn: Lá bồ công anh Trung Quốc cũng mọc sát đất, hình hoa thị nhưng có hoa màu vàng, quả xếp hình cầu, có lông màu trắng; còn hoa cây chỉ thiên có màu tím nhạt.
Cách bảo quản Cây chỉ thiên như thế nào?
- Cây thuốc này thuộc loại cây thân thảo nên cần phải sấy khô tránh tình trạng ẩm mốc.
- Cách bảo quản tốt nhất là khi sấy khô xong chúng ta nên cất vào lọ thủy tinh để dùng dần.
- Tránh tình trạng để thảo dược tiếp xúc với ánh nắng và không khí trong thời gian dài
Khi uống Cây chỉ thiên nên kiêng gì?
- Khi uống thuốc thiên niên kiện để không giảm các đặc tính của thuốc bệnh nhân nên tránh ăn rau muống, đậu xanh và nhất là hạn chế chè khô.
- Tuyệt đối không nên ăn các đồ cay và nóng khi đang uống thuốc.
- Với bài thuốc này không độc nên người bệnh có thể uống đều đặn 2 tháng.
- Sau 2 tháng bạn có thể kiểm tra sức khỏe để cân bằng lại lượng uống thuốc.
Cách lựa chọn Cây chỉ thiên chất lượng 100% tự nhiên
Cây thảo dược rất dễ bị trộn các loại cỏ dại khác để thu lại lợi nhuận cao. Chính vì thế các bạn cần biết cách phân biệt cây chất lượng và cây kém chất lượng.
Cây chỉ thiên chất lượng có những đặc điểm sau đây
- Kiểm tra thấy hàng mới, màu sáng không xỉn màu
- Ngửi thấy có mùi thơm dược liệu
- Cây thuốc phải có nguồn gốc rõ ràng
- Phải có xuất xứ cụ thể, rõ ràng nhất
- Nên có xuất hóa đơn đầy đủ, đúng chuẩn loại.
Lời khuyên thận trọng khi dùng các loại cây thảo dược
Bạn biết gì về cây chỉ thiên? Cây chỉ thiên cây thuốc giải độc như thế nào đối với các bệnh ? Bạn hãy dành chút thời gian cùng Phúc Nguyên Đường tìm hiểu về loại cây này nhé!
Phúc Nguyên Đường là đơn vị chuyên phân phối các sản phẩm đông trùng hạ thảo, sâm Hàn Quốc, nấm linh chi nhập khẩu chính hãng, đảm bảo chất lượng với 7 năm kinh nghiệm. Ngoài ra, bạn có thể đến trực tiếp cửa hàng của Phúc Nguyên Đường để được tư vấn miễn phí và lựa chọn sản phẩm hoặc đặt hàng qua trang web điện tử, chúng tôi sẽ giao hàng tận nơi cho bạn. Chúng tôi có những sản phẩm được điều chế từ các dược liệu thuốc thiên nhiên rất tốt cho sức khỏe, nhưng hãy lưu ý "Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng" nhé!!!
PHÚC NGUYÊN ĐƯỜNG
Địa chỉ: Số 36 - 38 Thợ Nhuộm, P. Trần Hưng Đạo, Q. Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội.
Website: https://phucnguyenduong.com.vn
Điện thoại: 0966 588 858
Bài viết cùng chủ đề:
